In koud weer balanceer je tijdens het wandelen tussen het te koud en te warm hebben. Allerlei voorzorgsmaatregelen om het niet te koud te krijgen worden, werken tegen je als ze te goed werken.Tijdens lichamelijke inspanning produceer je namelijk snel zo veel warmte dat je gaat zweten. En door die nattigheid koel je rap af. Het recept om het behaaglijk te houden? Laagjes!
Niet te veel afkoelen
Met deze laagjes ondersteun je het prima regelsysteem van het lichaam tegen afkoelen in de kou. De belangrijkste organen, het hart en de hersenen, maar ook lever en nieren, worden goed beschermd tegen afkoeling. In de huid worden de bloedvaten dichtgeknepen waardoor de doorbloeding van armen en benen aanzienlijk afneemt. Het bloed komt daardoor minder in aanraking met de buitentemperatuur en blijft warmer. Dit warme bloed komt wel in de romp, waardoor die veel langer warm blijft dan de armen en benen. Ook de doorbloeding van het hoofd blijft op peil, en daarmee houdt je het hoofd warm.
Wit is verkeerd
Wanneer het koelen voortduurt, duikt wel een probleem op. Vingers en tenen krijgen al minder bloed dan de organen, daar komt nog bij dat het huidoppervlak er groot is ten opzichte van het volume. Het zijn een soort cv-radiatoren, zodat er veel warmte wegstraalt. Dit is de reden dat bij zeer lage temperaturen de meeste bevriezingsverschijnselen optreden aan vingers, tenen en overigens ook aan de oren. Door de bevriezing gaat het gevoel in dat lichaamsdeel verloren, dus je voelt geen pijn en dat is verraderlijk. Een helemaal witte huid is een waarschuwingssignaal. Handschoenen aan, muts over de oren, en snel naar binnen. Er wordt wel gedacht dat ook de longen blootstaan aan bevriezing door het inademen van zeer koude lucht, maar daarvoor bestaat geen bewijs.
Rillen helpt, zweet niet
Wanneer het lichaam in rust is en te veel afkoelt, dan treft het regelsysteem een tweede maatregel. We gaan rillen. Hierdoor kan de stofwisseling met de helft verhoogd worden. Dat lijkt heel wat, maar is weinig in vergelijking met het effect van lichamelijke inspanning. Tijdens hardlopen kan de stofwisseling met 700 procent toenemen, waarvan zo’n driekwart als warmte vrijkomt. Wanneer je je warm aangekleed hebt tegen de kou, is het probleem tijdens het wandelen dan ook niet zozeer dat je het koud krijgt, maar dat je gaat zweten. En nattigheid maakt koud, want water geleidt warmte 25 keer zo goed als lucht.
Het is dus de kunst om te voorkomen dat je gaat zweten. Je kunt simpel de kleding openhangen als je het te warm krijgt, dat werkt naar twee kanten, want zowel warmte als vocht verdwijnen. Wanneer je wat lagen kleding over elkaar heen draagt, dan kun je een laagje weghalen. Is het zo koud, dat je je hoofd bedekt, dan is het afzetten van het hoofddeksel een zeer effectief middel om snel warmte kwijt te raken. Het hoofd is immers een lichaamsdeel dat lang op temperatuur blijft. Ook hier kan je het laagjesprincipe toepassen: haarband of dunne bivakmuts als onderlaag en daaroverheen muts of pet.
Zijn de voorzorgsmaatregelen niet genoeg geweest en handschoenen of sokken toch nat van het zweet, dan is het aan te bevelen om droge spullen aan te trekken.
Copyright © Anja Edwards van Muijen Deze tekst is in 2001 gepubliceerd in Wandelkrant Te Voet en wordt uitsluitend aangeboden voor persoonlijk gebruik.