Siddhartha's brein in contexten | Boekrecensie

Brain Buddha
Boekrecensie Kingsland Siddhartha’s brain – evolutie

The science of meditation, mindfulness and enlightenment.

Wetenschapsjournalist Kingsland verhaalt hoe de Boeddha tot zijn leer kwam. Met zijn creatieve benadering boeit hij de lezer, zo stelt hij zich voor wat de huidige wetenschap aan Boeddha’s brein zou ontdekken. Ook gaat hij op zoek, waarom mediteren eigenlijk nodig zou zijn. Hoe zit dat evolutionair gezien?

spin brein

De vier contexten met episodes die mij troffen

1. Waarom de Boeddha tegen de Jatila’s over vuur sprak
Context: Siddhartha in het denkraam van zijn tijdgenoten

“De zintuigen staan in brand, …, de waarnemingen staan in brand, …, gedachten staan in brand. Ze branden met de vuren van begeerte, haat en verwarring. “ Zo sprak Siddartha tegen de Jatila’s, asceten die drie heilige vuren brandend houden.  Hij bedient zich van metaforen die hen aanspreken, zoals de vijf aggregaten als bundels brandhout beschrijven, nibbana als ‘geen vuur’. Samyutta Nikaya 35: 28

Mij trof:  veel van de teksten kun je pas goed begrijpen, als je meer weet van de personen tegen wie de Boeddha sprak.

Attaining mastery over unruly emotions is a central object of Boeddha’s meditation.

2. Waarin ons brein zich onderscheidt van dat van andere zoogdieren
Context: de ontwikkeling van mensenhersenen in de evolutie

Bij het rechtop gaan lopen, kwamen de handen en armen vrij. Om eten te dragen, wapens mee te nemen, maar ook om met gebaren te communiceren. Daaruit ontwikkelde zich gesproken taal, werd tijdreizen met de geest mogelijk, en de mogelijkheid om je in te leven in anderen (theory of mind). Het nadeel was, dat de mens daarmee ook schaamte en verwarring  kon ervaren.

Het was een fundamentele verandering, ook in de hersenen.

Meditation might help to ‘debug’ the human mind, correcting the flaws that have accumulated in the course of evolution.

Wetenschap meditatie

3. Wat de scans zien als we niks doen
Context: scans van de hersenen in actie vullen Siddhartha aan

Spannend: wanneer we niet bezig zijn met een externe taak, dan wordt een verzameling gebieden actief die te maken hebben met denken over onze sociale positie, onze ervaringen in het verleden en onze plannen voor de toekomst. Het is het ‘default’ netwerk.  Het intrigerende is, dat dit netwerk de werkelijkheid simuleert. Ken je het Holodek van Startrek? Zo’n 3D-instant bioscoop draait dus continue in ons hoofd.

Bij enkele geestelijke ziekten is de ‘default’ betrokken. Bijv. bij mensen met depressie, die hebben moeite om de ‘default’ uit te schakelen. Er is ook een rem mogelijk op deze ‘default’. Een gebiedje zo groot als een luciferdoosje, Brodman Area 10, kan wel eens de rem zijn.

4. MBSR/MBCT: aparte compassietraining niet nodig?
Context: waar mindfulness staat ten opzichte van boeddhisme

De Boeddha onderwees het ontwikkelen van compassie als integraal onderdeel van zijn leer. Maar dit onderdeel mist in de MBSR/MBCT-trainingen. Kingsland dook een onderzoek op, waarin een groep drie weken met een smartphone-App een mindfulnesstraining doorliep, werd vergeleken met een groep die mentale training had gedaan. En zie, wanneer ze in een experimentele situatie werden getest, was er verschil in compassie. Een invalide vrouw kwam de wachtkamer binnen, 16 procent van de groep met mentale training stond voor haar op, tegen 37 procent die mindfulness had getraind. Compassie zou dus ook zonder er expliciet aandacht te besteden kunnen toenemen. Mindfulness is genoeg.

En er kan zelfs een gevaar schuilen in het expliciet trainen van compassie, volgens Kuyken, wetenschapper. Hij denkt dat bij mensen met erg sterke innerlijke kritiek, en veel sterke negatieve gedachten, de uitnodiging om zelfcompassie te ontwikkelen averechts kan uitwerken. Tegelijk stelt Kuyken dat compassie in het hart van de MBCT zit, want wat je vraagt van mensen is om negatieve gedachten en gevoelens met nieuwsgierigheid, en – cruciaal – met vriendelijkheid te ontmoeten.

Kingsland bespreekt ook de aandacht voor ethiek. Ethiek is een van de pilaren van de leer van de Boeddha, maar waar is die binnen de MBSR? Kingsland laat mindfulnesstrainers aan het woord.

Kingsland vat onderzoek naar de effectiviteit van mindfulnesstraining samen, en geeft aan welke conclusies te trekken zijn uit vaardigheden en hersenkarakteristieken van ervaren mediteerders.

Boekgegevens

Voor wie?

Mindfulnesstrainers en meditatieleraren.
MeditatieSkeptici die willen weten welke harde en zachtere bewijzen er zijn.
Mediteerders die willen weten wat ze aan het doen zijn.
Boeddhisten die hun training in contexten willen bekijken.

Boek is vervolg op

Boeddha`s brein; hoe mindfulness je hersens en je leven kan veranderen. Rick Hanson. Ten Have. 9789025961749. 2012.

Gerelateerd boek

Love 2.0. ; Finding happiness and health in moments of connection. Barbara Frederickson. 2013.

Boekreferentie

Siddhartha’s brain; the science of meditation, mindfulness and enlightenment. James Kingsland. London; Robinson, 2016. ISBN 978-1-47213-636-7. 328 p.

Nederlandse vertaling:
Siddhartha’s brein; waarom mediteren goed is voor je hersenen. James Kingsland. AMBO| Anthos. 2016. ISBN 9789026331282.

 

 

Recensent

Anja Edwards van Muijen, ©2017